در این قسمت از کتاب به موضوع هویت عاطفی پرداخته می ­شود. درحالیکه شخصیت ما از طیف­ های هویتی گوناگونی تشکیل شده است اما مهمترین و گویا ترین هویت شخصیت ما هویت عاطفی است.

هویت عاطفی یعنی شیوه خاص بروز امیال و ترس­هایمان و نیز شیوه واکنش شخصیت ما به رفتار دیگران چه رفتار مثبت و چه رفتار منفی.

خودشناسی یعنی درک ساختاربندی متمایز هویت عاطفی خود

ساختار هویت عاطفی بر چهار ستون اصلی بنا شده ­است که شدت خاص و نظم و ترتیب آنها وجود عاطفی ما را تشکیل می ­دهد:

االف- عشق به خویشتن

ب- صداقت و راستی

پ- ارتباط

ت- توکل

الف- عشق به خویشتن

مبنا و هسته ­ی اصلی پاسخ به اینکه ما به لحاظ عاطفی که هستیم عشق به خویشتن است.

این ویژگی تعیین می­ کند که:

• تا چه حد نسبت به خود گرم و گشاده­ رو هستیم.
• چقدر خودمان را می ­بخشیم و پذیرای خود هستیم.
• اگر با تهدید دیگران روبرو شویم چه کنیم؛ احساس بی­ ارزشی و رقت ­انگیزی ­کنیم یا اطمینان داشته­ باشیم که آنچه هستیم و داریم قابل تحسین است.
• در قلمرو روابط چگونه عمل ­کنیم؛ اشتباهات خود را بپذیریم و عزت نفس خود را باور کنیم یا اشتباهات را نپذیریم و عزت نفس خود را از دست دهیم.
• در زندگی شغلی و محیط کار نیازهای خود را چقدر ابراز کنیم؛ برای خودمان ارزش قائل باشیم و خواهان شرایط مناسب.
• چقدر می ­توانیم مستقل باشیم و چقدر می­ توانیم روی ایده ­های حلاجی شده­ ای که ارائه می­ دهیم پافشاری کنیم و به درست بودنشان باور داشته باشیم.

وقتی سطح عشق به خودمان به قدر کافی باشد  خودمان را شایسته و قابل تحسین می ­دانیم، عزت نفس بالا داریم، می ­توانیم به سهولت به دیگران نه بگوییم؛ دیگر دیوانه ­وار سعی نمی ­کنیم دیگران را راضی نگاه داریم.

باید بدانیم که عشق شرافتمندانه به خویشتن با خودخواهی فرق دارد: عشق به خویشتن یعنی احساس صحیح احترام به خودمان.

ب- صداقت و راستی

 صداقت و راستی یکی از مولفه ­های کلیدی هویت عاطفی ما است. هرچه ما بیشتر این ویژگی را درخود داشته باشیم، بیشتر می ­توانیم ایده­ های دشوار و واقعیات تلخ را آگاهانه در ذهن خویش بپذیریم.

ما چه اندازه در وجود خودمان این بخش از هویت عاطفی را دارا هستیم؟ چه اندازه می­ توانیم واقعیت خودمان را بپذیریم حتی اگر ناپسند باشد؟

آیا می­ توانیم اشتباهات خود را بپذیریم؟ آیا انتقادهای دیگران به یکی از ویژگی ­های خودمان را به منزله ­ی حمله به تمام وجودمان در نظر می­ گیریم؟آیا حاضریم چیزهای جدید بیاموزیم؟

پ- ارتباط

با دقت کردن به سبک ارتباطی خود هویت عاطفی خود را مورد توجه قرار می ­دهید.

آیا سرخوردگی ­های خود را در قالب کلمات نشان می­ دهید یا با خشم های غیرسازنده بر سر اطرافیان؟

آیا هنگامی­که پاسخ مطلوبمان را دریافت نمی ­کنیم به سرعت دست می­ کشیم یا اینکه راه دوم و منطقی هم داریم؟

ت- توکل

در اینجا توکل یعنی این­که بنا به احساسات غریزی­مان، ما ودیگران و کلیت جهان چقدر واجد امنیت و چقدر در معرض خطر هستیم، یا به خودمان اعتماد داریم که از پس مشکلات برمی ­آییم یا اعتماد به خودمان کم است. اغلب وجود میزانی از استرس، لازم و ضروری است، اما کلیت سطح استرس از فردی به فرد دیگر فرق می ­کند.

در کل ما نمی ­توانیم از خودمان بپرسیم که به لحاظ عاطفی که هستیم بلکه باید با پرسیدن سوال­ های کوچکتر و پاسخ بدون تعمق فراوان دادن به آنها هویت عاطفی خود را مورد ارزیابی قرار دهیم.

وراثت عاطفی

هریک از ما دارای میراث عاطفی ای است که بسیار ناشناخته می­ باشد که بر رفتارهای روزمره ما تاثیری ژرف دارد و معمولاً تاثیرات منفی آن بیش از تاثیرات مثبت است.

این میراث عاطفی همان تکرار رفتارها و انتظاراتی هستند که در دوره کودکی آموخته ­ایم و در ما ته ­نشین شده ­اند و عموماً بهترین راهبرد دفاعی ابتدایی ما  در دوره قبل از بلوغ بوده­ اند که در برابر موقعیت ­های بزرگ و پیچیده­ تر از خود نشان می­ دادیم. متاسفانه در بزرگسالی هم ذهن ما کماکان اصرار دارد که همان مانورهای ابتدایی را در مواجه با موقعیت ­هایی که تضمینی بر موفقیتشان وجود ندارد به کار بگیرد زیرا ذهن ما در نیافته که بر اساس شرایط بیرونی تغییر نماید. به این رفتار ترابرد گفته می­شود.

هریک از ما همواره در معرض این خطر هستیم که الگوهای رفتاری و احساسی را از گذشته به حال حاضر ترابرد کنیم.

بزرگ شدن یعنی اینکه در مواجه با مشکلات درایتمان را بالاتر ببریم و دریابیم که به طور مشخص درباره کدام جنبه ­های زندگیمان باید مراقبت و دقت بیشتری به خرج بدهیم.

لازم است که  به طورکامل میراث عاطفی خود را درک کنیم و از پس آن برآییم که این کاری طولانی است.

هرچه بیشتر ازمیراث عاطفی خود بدانیم، بهتر می­توانیم مراقب رفتارهای عجیب خود باشیم، بهتر خودمان رابرای دیگران شرح دهیم و به میزان محدودی خودمان را تغییر دهیم.

… ادامه دارد.